Göndermelerin, anlaşılması zor konseplerin ve katmanlı lirisizmin en tepedeki temsilcisi Lupe Fiasco’nun “Atlantis Records” labelı altında çıkardığı son albümü. Albümün kapağından, şarkı isimlerinin baş aşağı tersten bakıldığında albüm kapağında oluşturduğu imgeye kadar her şeyiyle üzerine düşünülen, uğraşılan işlerle sanat icra etmeye çalışan bir adamın belki de en güzel parçalarının bulunduğu albümü. Onu bunu geçin kaç tane babayiğit albümün kapağını ben çizdim diyebilir.
Bir yerde okudum ama hatırlamıyorum, adam demiş ki ilk dinlememde Lupe’yi anlayacak kadar zeki değilim. Eğer Lupe bir film çekseydi herhalde "Memento" gibi bir şey çekerdi, kitap yazsaydı her satırını karalayıp duraksayan biri olurdum. Bu tipte biri rap yapınca da iyi ki genius.com var diyorsun. Albümün 3. şarkısına geçmem yarım saatimi almıştı. zira introdan sonra mural var. Mural de 9 dakikalık bir başyapıt ve şarkı boyunca; “ulan burada şimdi bu ne demek istedi”, “vayy burda bu mu varmış”, “demek o anlama da geliyor ha” gibisinden mırıldanmalarım çok oldu.
Albüm ismini "akira" animesindeki "Tetsuo Shima" karakterinden alıyor. Anime seven ve izleyen biri olmadığım için karakteri de bilmiyorum biraz araştırmama rağmen tetsuo karakteri ile albüm konseptini pek bağdaştıramadım ve anlayamadım. anlayan biri varsa ve yazarsa güzel olur. albüm ismindeki youth kısmının ise albümde karşılığını net görüyoruz ama ona sonra değineceğim. Her hâlükârda albümü isminin hikâyesini bilmeden dinlerken bile konseptinin dâhiyane oluşu beni oldukça etkilemişti.
Albüm retorik olarak Vivaldi’nin dört mevsiminin konseptini kullanıyor. Vivaldi kendi konçertosuna ilkbahar ile başlayıp 4 mevsim boyunca meşhur tınıları ile bizi zevkten dört köşe ederken, Lupe Fiasco albümüne yaz ile başlıyor ve müzikal olarak pek tabi ki vivaldi'ye yaklaşamasa da lirikleriyle mevsimlerle bağlantılı bir portre çiziyor. Her mevsim skiti, sonrasındaki birkaç parçanın soundracki şeklinde yorumlanmak üzere hazırlanmış.
Summer
Summer hem albümünün hem de gençliğin introsu, çocuklar ve su sesleri arkadan duyuluyor. Kemanlar özellikle vivaldinin yaz eserinin ikinci bölümü olan “Presto e forte” kısmına benzetilmiş. He verdikleri vibe, hissiyat farklı bana kalırsa. Lupe yaz ve ilkbahar mevsimlerini birlikte hemhal edip, coşku, sevinç, çocukluk gibi temaları birlikte değerlendirmiş. Bu nedenle albümün introsu olan summer ve outrosu olan spring parçaları birbirine çok benziyor. Vivaldi’nin ise tam aksine sonbahar ve ilkbahar parçalarını birbirine benzetirim. Bu farklılığın sebebi Vivaldi’nin güz ve baharı bir geçiş dönemi gibi ele almasıyken, Lupe'nin mevsimleri bir döngünün tezahürü olarak ele alması bana kalırsa. Yazın seslerini duyduğumuz çocukların sonbaharda sesleri azalıyor ve Kışın tüm çocuklar Lupe’nin de bir röportajda dediği gibi evine giriyor. Sonra tekrar baharla çocukların sesini bir daha duyuyoruz yani albümün başına dönüyoruz. Bu sebebe bağlı olarak ve yukarıda bahsettiğim tracklistin tersten bakıldığında da bir imge oluşturması muhabbetinden ötürü, albüm tersten de dinlenilebilir bir iş. hatta bu tersten de dinlemeye uygun olma muhabbetini kendrick lamar da yapmış ve lupe bu fikri kendrickin kendinden çaldığını iddia etmişti.
Albümün girişi Summer demiştik. Bundan sonra gelen mural, blur my hands ve `dots&lines` parçaları albümün altyapı ve tema olarak en sade parçaları. hatta mural dışındakiler baya baya radyo dostu plak şirketinin baskısının hissedildiği işler. blur my hands parçasında:
you starting at the end, that’s the part where you begin
I skip the bullshit so we can start it where we win
liriklerine bakacak olursak diyebiliriz ki Lupe bize albümün tersten dinlenilmesi gerektiğini söylüyor. iyi bakalım kalsın bu lirik burada. En son tekrar buraya döneceğiz, bakalım nasıl oluyor tersten dinleyince. Bu ve dots&lines parçaları lupe’nin atlantic records dönemindeki zincirlerinden kurtulmasını anlatıyor. Dots&lines parçasının nakaratının bir analizi var ki oha dedirtiyor. Derinlemesine inmeden sadece şunu diyeyim. "go straight, don't sine/sign/sin" cümlesi 3 ayrı şekilde günah işleme(sin), sinüs gibi açı yapma(sine) ve atlantic ile anlaşma imzalama(sign) gibi yorumlanabiliyor.
fall
Buradan sonra fall yani sonbahar skiti var. Sesler ve hissiyatlar daha geçişli ve hava bulutlu. Ele alınan konular albümün bu bölümünde biraz daha ciddi. İlk parça olan `prisoner 1&2` kadar iyi kotarılmış çok katmanlı bir parça var mıdır bilemiyorum. parçada bahsedilen 2 mahkûm ve hapishanenin birinin ceza infaz kurumu iken diğerinin dünya oluşu, iki şarkının çok tatlı bir şekilde bir araya getirilmesi ve yine buna bağlı olarak tek parçada 2 farklı nakarat çok güzel iş. Yeni şeylere açık olmak lazım valla be. Boomer’ın önde geleni olan ben diyorum bunu. "3 verse + nakaratta scratch" reyizin yeri ayrı tabi ama deneysel şarkı kurgularını es geçmek olmaz. Tarkan’ın böyle nakarattan sonra bir de ayrıca ikinci nakaratımsı kısımları olurdu, The moody blues’un "melanchony man" eseri mesela, mağrur ve sade başlayan eser gitgide epik ve iki vokalin iç içe geçtiği bir şahesere dönüşüyordu. Kesinlikle lupe’nin bu işi de benzer ve aslında yeni bir başlıkta detaylıca incelenmeyi hak ediyor. Body of work de ayrı bir derya. Parçadaki kadının hiphop olarak metafor edildiği common’un i used to love her parçasından ilham almış bir eser. Ancak metafor çok kör göze parmak değil. Parçanın sonundaki saksafon tatlı bir dokunuş. Little death için de ayrı bir başlık lazım aq. 3 ayrı verse 3 ayrı makale. Sözlerdeki detaycılık ne zaman kafa açıyor ne zaman kafa patlatıyor ikilemine girmeniz çok normal. Net ki lupe parçalara kafa yorulsun istiyor. Bir yere kadar kardeşim. Dini paradigmalar üzerine yazdığın denemeler bu şarkı nezdinde bana yeter dedirtti. İsteyen genius.com’da şarkı üzerine yazılan analizleri okuyabilir. Sonrasındaki no scracthes parçası yine metaforik bir anlatımla ilişkilerin bitişinin sıyrıksız olması üzerine yapılmış bir şarkı ve burada sonbahar faslını sonlandırıyoruz.
Winter
Geldik kışa. Yine winter yine Vivaldi. Biraz da "silent hill" tarzı bir gerilim. Korku oyunu havası var ve çocuk sesi falan yok. Artık sert kış şartları albüme hakim olacak. Buna bağlı olarak müzik ve konularda sertlik de kaçınılmaz. Chopper parçasının ortama girişi de bunun net ispatı. Mevsimler değişince albümün havası da değişti tabi. Lupe bu parçada arkadaşlarını topluyor ve 10 dakika sokak, suç, uyuşturucu temalı hardcore rap yapılıyor. lupeden çok gangsta bir iş. Lupe bu parçada bilerek en iyi rapçileri istemiyor. En real, en hakiki sokak elemanlarını istiyor. hepsini toplayıp ne yaşadıysanız anlatın diyor. Çok gangsta hareket. Albümün başındaki çocuklar çiçekler böceklerden nerelere geldik. Getto ve şiddet albümün ana teması oldu bile. Deliver parçası albümün ilk single’ı sıkıntılı zenci mahallelerine paket servis yapılmaması temalı bir getto betimlemesi. Bir yandan da deliverance anlamı var. Yani gettonun kurtulma şansı da yok. Böyle bakınca da parçadaki pizzacı lupe fiasco'nun kendisi. Gettolara hakikati getirmek istiyor ama başaramıyor. parçada çokça geçen pizza man ifadesi bir yandan da peace of man olarak da okunabilir. al bir de buradan yak. hayır bu adam hakikaten sapık amk. bir tane parça yazmamış direkt olarak anlaşılabilen. "Madonna(and other mothers in the hood)" gettoda çocuk yetiştirmenin zorluklarını anlatan bir parça ve bir yandan da lupenin kendi çocukluğundan çıkarımlar da yapılabilir. Ama bilin bakalım bu kadar mı? Tabi ki hayır aq. Madonna hıristiyanlıktaki Meryem anaya da gönderme.
Tam bu parça ile henüz ilkbahar skiti gelmese bile temalarda ve müzikte yumuşama hissediliyor. Albümün sonlarına geldikçe dini referanslar da artıyor. Bir sonraki parça the adoration of the magi da yine hıristiyanlıktaki isanın doğumuna gönderme, parçadaki asıl tema ise Lupe'nin yine kendi küçüklüğü. Hikayenin bir kısmı dini göndermelerle dolu iken, hikaye bir yandan da oynadığı oyunları anlatıyor. Nakaratı baya ünlü ve kapak fotoğrafında çocuk/bebek olan ultra klasik albümlere gönderme yapmış. "They.resurrect.over.new(TRON)" lupenin doğduğu yıl çıkan bir oyun ve parçaya ismini vermiş. bu bağlamda lupenin doğuşu olarak da nitelendirilebilir. Parçanın isminin efsanevi "They reminince over you(troy)" parçasından ilham aldığı da aşikar. Albüm sert kışı çoktan atlattı ve çocukluğa tekrar dönerek yeniden doğma(ressurect) temasıya albümü kapadı. Tetsio ve youth albümünün youth kısmına doyduk net ki.
Spring
Geldik bahara. Albümün outrosu olan spring ile albümün introsu olan summer baya baya kardeş. Aynı keman tınıları ve yine çocuk sesleri. Bu sefer arkadan alkış sesleri falan da geliyor bir kutlama varmış gibi. Lupenin doğumu kutlanıyor belki de. Yaz ve baharın bir tutulması bana sanki bir döngü varmış gibi hissettirdi. Son parçalarla birlikte lupe çok net ki yeniden doğdu. bu mesajını defaatle iletmesinin sebebi de yıllardır kavgalı olduğu "atlantic records" labelının prangalarından kurtulması. Bu albüm de bunun nişanesi. Ancak bir yandan da bahar yeni başlangıçların mevsimidir. Yani bahar ve yaz birlikte değerlendirilmek zorunda değil. Zira her mevsim sonrasında o mevsimin havasında geçen bir albüm dinledik ancak bahar ile birlikte albüm bitti ve bahar sonrası o modda bir parça gelmedi. Bu da lupenin bundan sonraki özgür kariyerinin başlangıcı olarak da yorumlanabilir kolayca.
Şimdi son olarak gelelim albümün tersten dinlenilmesine. Yukarıda yazdığım her şeyi tersten size özetliyorum.
Lupe doğdu, çocukluğunu yaşadı, dini altyapısını gösterdi.( They.Resurrect.Over.New/Adoration of the Magi)
Gettoda yaşamanın zorluklarını yaşadı,(madonna) adaletsizliğe şahit oldu,(deliver) suçu önce gördü sonra suça karıştı ama gettodan alnının akıyla çıkmayı bildi.(deliver/chopper)
Tehlikenin farkında olan lupe önce sokakları ve şiddeti geride bıraktı ve evine çekildi.(winter) sonra insan ilişkilerine yoğunlaştı ve ilişkileri sorguladı. (No Scratches)
Oldukça didaktik bir haleti ruhiye ile sosyal çevresini, zencilerin statüsünü inceledi. (Little death/body of work) Hapishane üzerinden dünyayı yorumladı(prisoner1&2) ve rap kariyerine başladı. (Fall)
Atlantic label ile başladığı kariyerinin önce ne kadar kötü olduğunu gördü (Dots & Lines) sonra kurtuluşunun verdiği rahatlıkla tatmin oldu.(blur my hands)
En sonunda da hiçbir zinciri olmadığı zaman nasıl bir canavara dönüşebileceğini gösterdi ve bir albüme sığacak kadar kelime oyunu ve kaliteli dizeyi tek bir parçaya sığdırdı.(mural) Artık lupe yeniden doğmuş gibi.(summer)
Yani albüm baştan sona dinlenildiğinde mevsimler(ve her mevsim sonrası o mevsimi temsilen uzun bir track) ile birlikte akan bir lupe ve kendi içinde bir döngü olarak yorumlanıyorken tersten başa dinlenildiğinde lupenin otobiyografisi oluyor. vay amk.
Şu ana kadar yazdığım en keyifli incelemeydi belki de. Çünkü albümün yarısını bile anlatmadığımın bilincindeyim. Bazı şeyleri bilerek anlatmadım ve eminim ki bazı şeyleri de anlayamadım. Bu yazı için bir yandan da albümü sözlerine bakarak bir daha dinledim ve yine kaçırdığım şeyler olduğunu fark ettim. Lupe'nin en sevdiği şey bu işte yazdığı şeyin çok katmanlı olması, aynı hikâyenin 5 farklı yönünün olması. Yukaraki her şarkının ayrıca bol sözlükte başlığı açılabilir ve içi çok rahat doldurulabilir. bu albüm boyunca beatlerin parçalara ve sözlere çok uygun olduğunu ama müzikal olarak beni çok çok tatmin edecek beatler olmadığını söyleyebilirim bir de çok üst düzey lirikler çok kötü nakaratlara yedirilmiş. bunlar albümdeki sevmediğim husular lakin her şarkıda çok üst düzey verselerin, kelime oyunlarının ve double, hatta triple entendreların olduğuna da kefilim. Bir yandan da Lupenin en büyük sıkıntısı bu. Kolay tüketilebilir bir ürün üretmiyor ancak herkesin yine de kendi ürününü tüketmesini istiyor. İstediğini alamayınca sağa sola salça oluyor. bir de bu albümden sonra çıkardığı drogas wave albümü var ki o albüm bundan da karmaşık. neyse son olarak da şunu söyleyeyim. ilk paragrafta albümün şarkı isimlerinin bir imge oluşturduğundan bahsetmiştim. Albüm ters çevrilip bakıldığında yine hıristiyanlıktaki meşhur isanın çarmıha gerilmesinin tasviri var. “Summer” kafa, “they.ressurect.over.new” da kollar. Hatta kelimelerin arasındaki noktalar da bilekteki çiviler. Böyle detaylara bile kafa yoran bir sapık işte lupe fiasco. Bu kadar boku yukarı yazan ben de ayrı bi sapığım.
bol'da yer alan içeriğin doğru veya güncel olduğu hiçbir şekilde iddia veya garanti edilmemektedir. burada okuduklarınız sizi dehşete düşürürse türkçe rap ansiklopedisine de göz atmayı deneyebilirsiniz. hukuka aykırı olabileceğini düşündüğünüz içerikler titizlikle incelenip gereği düşünülmektedir. sözlüğü reklamsız görüntülemek isterseniz üye girişi yapabilirsiniz. soğuk içiniz.
