Şarkı genel itibarıyla güzel. Ceza flow açısından beat'e ve Beta'nın sözlerine uyum sağlamış ama tematik açıdan farklı bir yerde duruyor. Beta'nın yazdığı sözler güzel olmuş, ses efektleri de bence hoş olmuş. Sözleri alışılan tarzına göre daha sönüktür veya efektler alışılan tarzına göre daha üst seviyededir belki, o noktaları bilemiyorum.
Ceza'nın bu şarkıdaki sözleri tartışma konusu oldu, sözlükte de fuat erginin cezaya ateş püskürmesi başlığı açılmış. Açıkçası şarkıyı da o başlığı görünce dinledim. Ceza'nın bu şarkıda birini / birilerini hedef aldığı belli; bunu vefat eden Beta'nın yaptığı şarkıyı tamamlarken yapması elbette doğru bir tercih olmamış. Öte yandan, ben Ceza'nın “Beta yaşasaydı bu şarkıyı nasıl yapardık?” diye düşünerek böyle bir yola girmiş olabileceğini düşünüyorum, yine de Beta kendi şarkısında Fuat'ın hedef alınmasını istemeyeceği için bu nokta da bence tartışmaya açık. Gerek bu nokta ve gerekse sözlerde direkt isim verilmemesi dolayısıyla -biraz zorlama bir yorum olsa da- sözlerin direkt Fuat'ı hedef almayıp “Alınan alınsın” mantığıyla yazılmış olabileceğini veya belki düşük ihtimalle de olsa asıl hedefin Joker olabileceğini düşündüm. (Şarkının Fuat'a değil de Joker'e diss içermesi durumu da diss için böyle bir şarkının seçilmesi durumunu haklı çıkarmaz tabii, onu da ekleyeyim. Şu da var ki Genius'ta biri “Ceza verse'ü Beta vefat etmeden önce yazmış.” demiş, doğru mu bilemiyorum. Bildiğim kadarıyla önceden böyle bir şarkı duyurulmadı, zaten önceden yapılmış olsaydı yayınlanırdı.)
Ceza'nın verse'ü tek bir konudan yürümüyor, diss olan kısımlar da diğer kısımlarla aynı bağlama oturmuyor. Hedefi Joker olarak değiştirince bu farklı kısımlar biraz daha ilintili hâle geliyor sanki.
Ceza şarkılarında hep bir mesaj kaygısı güder ve işin matematiğine çok vurgu yapar. Birilerine diss atarken bile muhabbeti “Gerçek rap budur.” noktasına getirir. (Örneğin Sagopa'ya “Bırak ağlatmayı da ol didaktik” ve Norm'a “Kaç rhyme var sende?” demiştir.) Bu şarkıda da yeni tarzı ön plana çıkarıyor ve “Hep hiphop” diyor. (Bu sözün de Fuat'ın “Hep Hip Hop” programına gönderme olduğu yorumu yapılmış ama ben buna katılamadım. Burada kendinden bahsediyor, ayrıca zaten Nefret'in de “Hep Hiphop” adında bir şarkısı mevcut.) Ceza hakkında son zamanlarda “Artık üretmiyor.” diyenler var, Ceza da burada “Bahsedilecek çok konu var, ben de fırsat oldukça üretmeye devam ediyorum / edeceğim.” demek istemiş. Karşısına aldığı kişinin ise onun gibi yapmayıp gereksiz muhabbetlerle şişirilmiş parçalar yaptığını ima ediyor. Fuat Ergin senelerdir Ceza göndermeleri yapıyor, Joker de çoğunlukla yeni tarzı hedef alan ve kendi rap'ini öven şarkılar yapan biri. (Son zamanlarda biraz daha farklı işlere yönelmiş, orası ayrı.)
“Kriminal” - Parça, ismini Beta'nın sözlerinden almış ama parçanın ismi mahlasını kriminal bir kurgu karakterden alan Joker'i hedef almaya müsait.
“Ekip, biçip, seçip, yiyip, otur” - Gençlere öğüt vermek de Ceza'da görmeye alışık olduğumuz bir tutum. Burada gençlere bir tavsiye olarak “Kendi emeğinizle ilerleyin, sakin adımlar atın” diyor. Ardından böyle yapmayanlardan bahisle “Saçıp kırıp döken, obur” diyor. (Ceza'nın vurgusuna bakılırsa burada sıfat tamlaması yok, özne ve yüklem var. “Saçıp kırıp döken kişi obur kimsedir.” manasında.) Bu oburluk hem üretimden çok tüketime odaklı olmayla hem de birilerinin başının etini yemeyle alakalı denebilir. Zararı başkalarına da dokunduğu için “Diken budur işte, batar durur.” denmiş. Bu kısımda da Fuat'ın kilosuyla bağlantı kuruluyor ama Joker'in piyasanın hâkimi tavırlarına bürünmesi, yeri geldiğinde eskiden üstat kabul ettiklerini de karşısına alabilmesi ve pek çok kişiyi hedef tahtasına oturtup alt etmeye çalışması da etraftakileri kırıp dökmeye ve bir nevi oburluğa benzetilebilir.
“En çok arananlar listesinde en başta itimat” - İnsanların artık birbirine güveninin kalmadığını, herkesin güven arayışı içinde olduğunu söylüyor Ceza burada. Özelde de eskiden güvendiği kimselerin onun güvenini boşa çıkardığını ima ediyor olmalı.
“Yok tahribat, çok basit bir soru, basit bir izahat” - Ceza burada rap'in kavgasız dövüşsüz bir mücadele alanı olduğunu / olması gerektiğini söylüyor, yani agresif tavırları olanları hedef alıyor. Burası da Fuat haricinde Joker'le ilişkilendirilebilir.
“Vakit geç değil, hayal kurun bir daha” - Burada yine öğüt faslına geçilmiş. Ülkenin siyasi ve toplumsal ortamıyla bağlantılı olarak düşünülebilecek bir söz. Müzikte de yeniliklere açık olmak bağlamında yorumlanabilir.
“Önünde bulunsun en az bir ideal” - İdeal kavramı hem kişinin kendi ideallerinin olması hem de önünde ideal örneklerin bulunması manasında düşünülebilir. (Birden çok ideal nasıl olur denirse: davranışsal / ahlaki açıdan, meslekî açıdan, maddi ve manevi açıdan, kişisel ve toplumsal açıdan... türlü idealler olabilir.) Buranın eleştirilen kişiyle bağlantısı kurulmak istenirse buraya yine Joker'i koymak gerekir. Joker “Değilim sanırım iyi bir idealist”, “Bir kralım yok” gibi sözlerinde de belirttiği üzere biraz düz bir çizgide ilerleyen ve bir zamanlar üstat olarak gördüğü Ceza'yı karşısına alan, hatta “Kafiyelerimden değerli olamaz bitcoin / beatcoin” gibi bir sözle Ceza'yı da aşma iddiasında bulunan biri. Rap'in kurtarıcılığına soyunsa bile bunu ideal bir mantıkla yapmaktan ziyade kişisel bir kavgaya çeviriyor gibi.
“Sözler sert kendin narin” - Ceza Joker'in kendisini hedef alan açıklamalar yapması üzerine yazdığı yazıda “Gereksiz sitem, alınganlıklarınız ve her şeyi yüz yüze konuşmak yerine ortaya yazmanız yüzünden kendi yolunuzu bile zora sokuyorsunuz.” demişti. Bildiğim kadarıyla Fuat pek de narin denebilecek bir karakterde değil, Joker ise kırılabiliyor, alınganlaşabiliyor. “Kural” parçasında da “Desteklemediğiniz herkes 100 milyon dinlendiğinde veliahtınız oldu.”, “ 'Günah Benim' gibi şarkılar yapmadığım için şu an tekim.” gibi sözlerle sitem etmişti.
“Sayfa kalmasın bari diye yazmışsın gari” - Cümlenin başını tamamlarsak “Boş sayfa kalmasın bari diye yazmışsın gari” olur. Burada Ceza, karşısına aldığı kişinin sözlerinin uzun oluşuna veya belki albümünde fazla parça oluşuna atıf yapıyor. Öte yandan, Joker'in sürekli olarak “Jokzilla 7”nin çıkacağını duyurması, bir söylentiye göre Ceza'yı hedef alan bir “Jokzilla 7” yapıp bunu yayınlamamış olması ve bir nevi “Jokzilla 7” olarak düşünülebilecek “Game Over EP”yi yapmış olması bu bağlamda düşünülebilir. Joker açtığı sayfayı boş bırakmamış oldu ama lafı da uzattıkça uzatmış oldu.
“Ne çok konuştun mübarek” - Fuat da uzun sözler yazıyor ama Joker de sözleri ve mevzuları epey uzatabiliyor. Fuat Ceza için “p*şt” falan demişken Ceza'nın ona “mübarek” demesi yaşına hürmeten midir, “Kriminal” parçasının yapılış amacına hürmeten midir yoksa hedefte sahiden Joker mi var emin olamıyorum.
“Kimsenin kalmadı hâli” - Bu söz de Fuat'ın senelerin mevzularını sürekli gündem etmesi haricinde Joker'in pek çok kişiyi hedef alıp bu kişileri ve dinleyicileri bıktırmış olmasıyla ilişkilendirilebilir.
“Hadi gel, müzik özgürdür, önünde yok engel” - Burada muhatap yine dinleyici; ancak yine Joker'in rap'teki kısıtlayıcı tavrına gönderme olarak düşünülebilir.
“Yeni çağ ve gene çal” - Yeni tarzlara sırt çevirilmemesi isteniyor.
“Bunu senin için yaptık, gelip al.” - Burada dinleyiciye bir çağrı var, ayrıca “biz” diyerek Beta'ya da selam gönderilmiş. Diss atılan kişiye hitap olarak alınırsa “biz” denmesi anlamsız olur, ancak tarza bir vurgu olarak düşünülürse yine Joker'in temsil ettiği zihniyete bir gönderme olabilir.
Belki absürt bir yorum oldu ama açıkçası doğru bir yorum geliştirmek yerine farklı bir yorum geliştirmeyi amaçladım. Bildiğim kadarıyla Ceza-Joker karşılaşmasında ortalık duruldu ve tekrar bu mevzulara dönmenin anlamı yok, Fuat ise fırsatı oldukça Ceza'yı eleştiriyor. Ceza'nın son dönemdeki diğer şarkılarında da Fuat eleştirileri mevcut; ama nedense bu şarkıda sözlere bütün olarak bakınca -en azından şarkıya farklı bir anlam yüklemek isteyecek bir dinleyici açısından- hedefteki kişinin Joker olarak da görülebileceği yorumuna varıyorum.
Ceza'nın bu şarkıdaki sözleri tartışma konusu oldu, sözlükte de fuat erginin cezaya ateş püskürmesi başlığı açılmış. Açıkçası şarkıyı da o başlığı görünce dinledim. Ceza'nın bu şarkıda birini / birilerini hedef aldığı belli; bunu vefat eden Beta'nın yaptığı şarkıyı tamamlarken yapması elbette doğru bir tercih olmamış. Öte yandan, ben Ceza'nın “Beta yaşasaydı bu şarkıyı nasıl yapardık?” diye düşünerek böyle bir yola girmiş olabileceğini düşünüyorum, yine de Beta kendi şarkısında Fuat'ın hedef alınmasını istemeyeceği için bu nokta da bence tartışmaya açık. Gerek bu nokta ve gerekse sözlerde direkt isim verilmemesi dolayısıyla -biraz zorlama bir yorum olsa da- sözlerin direkt Fuat'ı hedef almayıp “Alınan alınsın” mantığıyla yazılmış olabileceğini veya belki düşük ihtimalle de olsa asıl hedefin Joker olabileceğini düşündüm. (Şarkının Fuat'a değil de Joker'e diss içermesi durumu da diss için böyle bir şarkının seçilmesi durumunu haklı çıkarmaz tabii, onu da ekleyeyim. Şu da var ki Genius'ta biri “Ceza verse'ü Beta vefat etmeden önce yazmış.” demiş, doğru mu bilemiyorum. Bildiğim kadarıyla önceden böyle bir şarkı duyurulmadı, zaten önceden yapılmış olsaydı yayınlanırdı.)
Ceza'nın verse'ü tek bir konudan yürümüyor, diss olan kısımlar da diğer kısımlarla aynı bağlama oturmuyor. Hedefi Joker olarak değiştirince bu farklı kısımlar biraz daha ilintili hâle geliyor sanki.
Ceza şarkılarında hep bir mesaj kaygısı güder ve işin matematiğine çok vurgu yapar. Birilerine diss atarken bile muhabbeti “Gerçek rap budur.” noktasına getirir. (Örneğin Sagopa'ya “Bırak ağlatmayı da ol didaktik” ve Norm'a “Kaç rhyme var sende?” demiştir.) Bu şarkıda da yeni tarzı ön plana çıkarıyor ve “Hep hiphop” diyor. (Bu sözün de Fuat'ın “Hep Hip Hop” programına gönderme olduğu yorumu yapılmış ama ben buna katılamadım. Burada kendinden bahsediyor, ayrıca zaten Nefret'in de “Hep Hiphop” adında bir şarkısı mevcut.) Ceza hakkında son zamanlarda “Artık üretmiyor.” diyenler var, Ceza da burada “Bahsedilecek çok konu var, ben de fırsat oldukça üretmeye devam ediyorum / edeceğim.” demek istemiş. Karşısına aldığı kişinin ise onun gibi yapmayıp gereksiz muhabbetlerle şişirilmiş parçalar yaptığını ima ediyor. Fuat Ergin senelerdir Ceza göndermeleri yapıyor, Joker de çoğunlukla yeni tarzı hedef alan ve kendi rap'ini öven şarkılar yapan biri. (Son zamanlarda biraz daha farklı işlere yönelmiş, orası ayrı.)
“Kriminal” - Parça, ismini Beta'nın sözlerinden almış ama parçanın ismi mahlasını kriminal bir kurgu karakterden alan Joker'i hedef almaya müsait.
“Ekip, biçip, seçip, yiyip, otur” - Gençlere öğüt vermek de Ceza'da görmeye alışık olduğumuz bir tutum. Burada gençlere bir tavsiye olarak “Kendi emeğinizle ilerleyin, sakin adımlar atın” diyor. Ardından böyle yapmayanlardan bahisle “Saçıp kırıp döken, obur” diyor. (Ceza'nın vurgusuna bakılırsa burada sıfat tamlaması yok, özne ve yüklem var. “Saçıp kırıp döken kişi obur kimsedir.” manasında.) Bu oburluk hem üretimden çok tüketime odaklı olmayla hem de birilerinin başının etini yemeyle alakalı denebilir. Zararı başkalarına da dokunduğu için “Diken budur işte, batar durur.” denmiş. Bu kısımda da Fuat'ın kilosuyla bağlantı kuruluyor ama Joker'in piyasanın hâkimi tavırlarına bürünmesi, yeri geldiğinde eskiden üstat kabul ettiklerini de karşısına alabilmesi ve pek çok kişiyi hedef tahtasına oturtup alt etmeye çalışması da etraftakileri kırıp dökmeye ve bir nevi oburluğa benzetilebilir.
“En çok arananlar listesinde en başta itimat” - İnsanların artık birbirine güveninin kalmadığını, herkesin güven arayışı içinde olduğunu söylüyor Ceza burada. Özelde de eskiden güvendiği kimselerin onun güvenini boşa çıkardığını ima ediyor olmalı.
“Yok tahribat, çok basit bir soru, basit bir izahat” - Ceza burada rap'in kavgasız dövüşsüz bir mücadele alanı olduğunu / olması gerektiğini söylüyor, yani agresif tavırları olanları hedef alıyor. Burası da Fuat haricinde Joker'le ilişkilendirilebilir.
“Vakit geç değil, hayal kurun bir daha” - Burada yine öğüt faslına geçilmiş. Ülkenin siyasi ve toplumsal ortamıyla bağlantılı olarak düşünülebilecek bir söz. Müzikte de yeniliklere açık olmak bağlamında yorumlanabilir.
“Önünde bulunsun en az bir ideal” - İdeal kavramı hem kişinin kendi ideallerinin olması hem de önünde ideal örneklerin bulunması manasında düşünülebilir. (Birden çok ideal nasıl olur denirse: davranışsal / ahlaki açıdan, meslekî açıdan, maddi ve manevi açıdan, kişisel ve toplumsal açıdan... türlü idealler olabilir.) Buranın eleştirilen kişiyle bağlantısı kurulmak istenirse buraya yine Joker'i koymak gerekir. Joker “Değilim sanırım iyi bir idealist”, “Bir kralım yok” gibi sözlerinde de belirttiği üzere biraz düz bir çizgide ilerleyen ve bir zamanlar üstat olarak gördüğü Ceza'yı karşısına alan, hatta “Kafiyelerimden değerli olamaz bitcoin / beatcoin” gibi bir sözle Ceza'yı da aşma iddiasında bulunan biri. Rap'in kurtarıcılığına soyunsa bile bunu ideal bir mantıkla yapmaktan ziyade kişisel bir kavgaya çeviriyor gibi.
“Sözler sert kendin narin” - Ceza Joker'in kendisini hedef alan açıklamalar yapması üzerine yazdığı yazıda “Gereksiz sitem, alınganlıklarınız ve her şeyi yüz yüze konuşmak yerine ortaya yazmanız yüzünden kendi yolunuzu bile zora sokuyorsunuz.” demişti. Bildiğim kadarıyla Fuat pek de narin denebilecek bir karakterde değil, Joker ise kırılabiliyor, alınganlaşabiliyor. “Kural” parçasında da “Desteklemediğiniz herkes 100 milyon dinlendiğinde veliahtınız oldu.”, “ 'Günah Benim' gibi şarkılar yapmadığım için şu an tekim.” gibi sözlerle sitem etmişti.
“Sayfa kalmasın bari diye yazmışsın gari” - Cümlenin başını tamamlarsak “Boş sayfa kalmasın bari diye yazmışsın gari” olur. Burada Ceza, karşısına aldığı kişinin sözlerinin uzun oluşuna veya belki albümünde fazla parça oluşuna atıf yapıyor. Öte yandan, Joker'in sürekli olarak “Jokzilla 7”nin çıkacağını duyurması, bir söylentiye göre Ceza'yı hedef alan bir “Jokzilla 7” yapıp bunu yayınlamamış olması ve bir nevi “Jokzilla 7” olarak düşünülebilecek “Game Over EP”yi yapmış olması bu bağlamda düşünülebilir. Joker açtığı sayfayı boş bırakmamış oldu ama lafı da uzattıkça uzatmış oldu.
“Ne çok konuştun mübarek” - Fuat da uzun sözler yazıyor ama Joker de sözleri ve mevzuları epey uzatabiliyor. Fuat Ceza için “p*şt” falan demişken Ceza'nın ona “mübarek” demesi yaşına hürmeten midir, “Kriminal” parçasının yapılış amacına hürmeten midir yoksa hedefte sahiden Joker mi var emin olamıyorum.
“Kimsenin kalmadı hâli” - Bu söz de Fuat'ın senelerin mevzularını sürekli gündem etmesi haricinde Joker'in pek çok kişiyi hedef alıp bu kişileri ve dinleyicileri bıktırmış olmasıyla ilişkilendirilebilir.
“Hadi gel, müzik özgürdür, önünde yok engel” - Burada muhatap yine dinleyici; ancak yine Joker'in rap'teki kısıtlayıcı tavrına gönderme olarak düşünülebilir.
“Yeni çağ ve gene çal” - Yeni tarzlara sırt çevirilmemesi isteniyor.
“Bunu senin için yaptık, gelip al.” - Burada dinleyiciye bir çağrı var, ayrıca “biz” diyerek Beta'ya da selam gönderilmiş. Diss atılan kişiye hitap olarak alınırsa “biz” denmesi anlamsız olur, ancak tarza bir vurgu olarak düşünülürse yine Joker'in temsil ettiği zihniyete bir gönderme olabilir.
Belki absürt bir yorum oldu ama açıkçası doğru bir yorum geliştirmek yerine farklı bir yorum geliştirmeyi amaçladım. Bildiğim kadarıyla Ceza-Joker karşılaşmasında ortalık duruldu ve tekrar bu mevzulara dönmenin anlamı yok, Fuat ise fırsatı oldukça Ceza'yı eleştiriyor. Ceza'nın son dönemdeki diğer şarkılarında da Fuat eleştirileri mevcut; ama nedense bu şarkıda sözlere bütün olarak bakınca -en azından şarkıya farklı bir anlam yüklemek isteyecek bir dinleyici açısından- hedefteki kişinin Joker olarak da görülebileceği yorumuna varıyorum.
