@1 Sagopa'nın Patron'la düet yapması günümüzün Sagopa'sının Patron olduğunu göstermez mi acaba? (Sagopa günümüzde de üretmeye devam ettiği için günümüzün Sagopa'sı hâlâ Sagopa'dır da, misal veriyorum işte. :-) ) Sagopa da zamanında tarzında büyük bir değişikliğe gitti, önceki sert tarzını bırakarak melankolik ağırlıklı bir rap icra etmeye başladı, şarkılarında dinî düşünceleri işledi ve dışlandı. Patron da tarz değişikliğine gitti ve bu tarz değişikliği sayesinde kendini daha geniş kitlelere kabul ettirmeye başladı. İkisi de ticari amaçlarla kendilerini eğip bükmekle suçlandı. Sago'ya yönelmiş olan hazımsızlık günümüzde Patron'a da yöneltildi. Patron da en yakın arkadaşıyla (Hayki) yolları ayırdı ve dissleşti. Sagopa'nın zamanında yaptığı gibi Patron da tüm piyasayı karşısına alırcasına davrandı, Sagopa'nın Melankolia'da tek kalması gibi Patron da PMC'de tek kaldı vs. vs. Ha, Sagopa Sagopa'dır, Patron Patron'dur ama böyle benzerlik arayacaksak Patron'u benzetmek daha mantıklı olur bence. :-)
Ayrıca on sene önceyle şimdiyi aynı kefeye koymak doğru değil. Günümüzde rap'i yukarı taşıyan şey sadece rapçilerin uğraşları veya marifetleri değildir; sosyal medya, internetteki müzik dinleme - satın alma platformları rapçilerin dinleyiciye ulaşmasının önünü açtı. Adamlar eskiden kendi imkânlarıyla albüm basıp makbuz karşılığı gönderiyorlardı; bazıları göndermiyordu bile. Hidra "60 bin hayrandan satılan albüm sayısı 800" diye sitem ediyordu mesela. Şimdi tek tıkla ister satın alıyorsun, ister satın almadan dinliyorsun ve reklamdan para kazanıyorlar. Şarkıların dizilerde kullanılması, Youtube fenomenlerinin kendi kitlelerine birilerini dinletmesi, tepki videoları çekmesi vs. de cabası. Para parayı çeker hesabı dinlenme de dinlenmeyi çekiyor; çok kişi dinledikçe Youtube da Spotify da o kişileri öne çıkarıyor vs. Eskiden şarkılarda küfreden adamları pop camiası karalıyordu; onların hâkim oldukları platformlarda da rapçilerin kendilerini duyurma imkânı olmuyordu hâliyle. Bugün Ezhel gibi bir rapçi her yerde kabul görüyor, Sezen Aksu'nun klibinde oynuyor vs. Çünkü "Onu dinleme, beni dinle." devri kapandı, "Onu da dinle, beni de, hepimiz kazanalım"a döndü iş. Bükemedikleri eli sıktılar bir nevi; ama dün bükmeye çalıştıkları el başka, bugün sıktıkları el başka gibi bir şey.
Rap bir bakıma poplaşarak kendini kabul ettirince bu rapçilerin kendi başarısı olmuyor. Sagopa ve Ceza'nın kitlelere dinlettiği rap ile Khont ve Şehinşah'ın kitlelere dinlettiği rap arasında epey fark olduğu için de denklem baştan yanlış. :-) ("Onların da güzel şarkıları var." diyebilirsiniz; genel konuştum.)