loudness units full scale (lufs) dedikleri bir mesele var. ve yine bir de decibels relative to full scale. lufs ve dbfs. bu scale / ölçek ne? bunu temelde dijital meter olarak düşünebilirsiniz. yani dalga boylarının ölçüldüğü o grafikleri aklınıza getirin. 0 db, -1 db cart curt. temelde bu bir ölçeklemedir. aynı durum lufs içinde geçerli. lufs'ı, perceived loudness'la karıştırmayın. geçtiğimiz zamanlara kadar ben de aynı şey olduklarını düşünüyordum, değil. o başka bir konu. lufs temelde, ses yüksekliğinin (yoğunluk, gürültü açısından) dijital anlamda ölçülmesidir. dbfs ise desibel olarak aynısını yapmaktır. desibel olarak yapmak bize peak ve cart curt alanlarda daha çok bilgi verir. xd loudness ise streaming / yayıncılıkla daha alakalı bir konudur. bunlardan niye bahsettim? son dönemde, bu müzik platformlarının yayıncılardan nasıl projeler istediğini anlamak için bunları bayağı karıştırdım, gavurcadan olsun türkçeden olsun. şimdi geçelim o meseleye:
spotify ve youtube. bu ikisini bir ele alıyorum, çünkü yamulmuyorsam genel olarak aynı şeyleri bekliyorlar. -14 lufs, -1 dbfs. yani normalde dijital clipping, distortion oluşması için 0 dbfs'yi geçmememiz gerekir. ama burada şunu anlamak lazım. yüksek kaliteli örnekler encoding'e maruz kaldığında (bunu daw'dan bir şarkının bir yayın formatına -daha düşük boyutlu formatları kastediyorum- dönüştürülerek çıkarılması olarak bakabilirsiniz), ilk halinde var olmayan clipping'ler ortaya çıkabilir, genelde çıkar. şimdi siz bu platformlardan birine bir dosya yüklediniz. o platform bu dosyayı yeniden dönüştürecek. ve bu süreçte bazı bozulmalar, yeni clippingler meydana gelecek. bunun sounda zararını olabildiğince aza indirgemek için -1 dbfs'yi belirliyorlar ki bu bilgiden emin değilim kendi yorumumu yapıyorum ama bu kadar alan istemeleri aslında hayvani bir encoding yaptıklarını gösteriyor. format olarak youtube temelde aac'yi kullanıyor. apple'ın formatını. spotify'ı bilmiyorum. bir de dynamic range / dinamik alan dedikleri muhabbet var ki burada 8 istiyor sanırım ikisi de. bu çok da dert değil. genel olarak ortalama mastering'ler bu seviyededirler zaten. ama mesela bu değerleri çoook meşhur isimler üzerinden test edin. hiç de bu kuralları siklemediklerini görürsünüz. ses kalitelerinde bir bozulma elbette oluyor. ama mesela siz öyle bir dosyayı yükleyin, dinlemeye katlanamayacağınız bir hale getirir upload'ınızı.
apple music'den hiç müzik dinlemedim. ama master for itunes dedikleri bir olay var. mfit genel itibariyle az önce saydığım kurallara benzer kurallar içeriyor. dosyanız aac olacak. -16 lufs ve yamulmuyorsam -0.3 dbfs'de olacak. dynamic range de 9 olacak. bu rakamları tabii en yüksek olarak alın. şimdi zaten -16 lufs demek şarkının yüksek duyulması için limiter'lara o kadar da yüklenemeyeceksiniz demek. dolayısıyla dbfs ve dinamik alanın bu seviyeye gelmesi normal. bu sesin kısık kalması mevzusunu spotify, uygulamanın içine volume'u boostlayan bir şey koyarak çözüyor. muhtemelen itunes da böyle yapıyordur, bilmiyorum ama.
anladığım kadarıyla şöyle bir durum oluşmuş durumda dolayısıyla. kimse bu kurallardan pek memnun değil. herkes memnunuz diyor ama xD. şöyle bir yol izliyorlar. platformlara, bu koşulları sağlayabilen, (yer yer de pek de tınlamayan) soundun da biraz bozulduğu bir versiyonunu veriyorlar. ama şarkının düzgün masteringini ancak cd formatında dinleyebiliyorsunuz. ki yani tamam kural filan olsun da bu bildiğin bana ilkelce geliyor. elde var olan imkanları kullanmayıp, dinleyiciye fast food ürünler sunmak oluyor. işte plağı aşıyorsun, kaseti aşıyorsun, cd'yi aşıyorsun, ama yok cd'yi aşmayalım abi diyorsun. ki yani cd'nin temelde bir mantığı yok. plak ve kaset gibi dibine kadar analog bir şey değil cd. bir platforma upload etmekle cd'ye yazmak arasında sesi ilgilendiren temelde bir şey yok, kasetteki filan gibi. ama buraya saplanıp kalıyorsun. youtube müzik'i bu manada biraz bekliyordum. burada ülkemizde kullanıma sunulmadığını okudum. ben sanıyordum ki henüz hiçbir yerde kullanımda değil. dolayısıyla ondan da ümidim kalmadı an itibariyle.
falan filan.
spotify ve youtube. bu ikisini bir ele alıyorum, çünkü yamulmuyorsam genel olarak aynı şeyleri bekliyorlar. -14 lufs, -1 dbfs. yani normalde dijital clipping, distortion oluşması için 0 dbfs'yi geçmememiz gerekir. ama burada şunu anlamak lazım. yüksek kaliteli örnekler encoding'e maruz kaldığında (bunu daw'dan bir şarkının bir yayın formatına -daha düşük boyutlu formatları kastediyorum- dönüştürülerek çıkarılması olarak bakabilirsiniz), ilk halinde var olmayan clipping'ler ortaya çıkabilir, genelde çıkar. şimdi siz bu platformlardan birine bir dosya yüklediniz. o platform bu dosyayı yeniden dönüştürecek. ve bu süreçte bazı bozulmalar, yeni clippingler meydana gelecek. bunun sounda zararını olabildiğince aza indirgemek için -1 dbfs'yi belirliyorlar ki bu bilgiden emin değilim kendi yorumumu yapıyorum ama bu kadar alan istemeleri aslında hayvani bir encoding yaptıklarını gösteriyor. format olarak youtube temelde aac'yi kullanıyor. apple'ın formatını. spotify'ı bilmiyorum. bir de dynamic range / dinamik alan dedikleri muhabbet var ki burada 8 istiyor sanırım ikisi de. bu çok da dert değil. genel olarak ortalama mastering'ler bu seviyededirler zaten. ama mesela bu değerleri çoook meşhur isimler üzerinden test edin. hiç de bu kuralları siklemediklerini görürsünüz. ses kalitelerinde bir bozulma elbette oluyor. ama mesela siz öyle bir dosyayı yükleyin, dinlemeye katlanamayacağınız bir hale getirir upload'ınızı.
apple music'den hiç müzik dinlemedim. ama master for itunes dedikleri bir olay var. mfit genel itibariyle az önce saydığım kurallara benzer kurallar içeriyor. dosyanız aac olacak. -16 lufs ve yamulmuyorsam -0.3 dbfs'de olacak. dynamic range de 9 olacak. bu rakamları tabii en yüksek olarak alın. şimdi zaten -16 lufs demek şarkının yüksek duyulması için limiter'lara o kadar da yüklenemeyeceksiniz demek. dolayısıyla dbfs ve dinamik alanın bu seviyeye gelmesi normal. bu sesin kısık kalması mevzusunu spotify, uygulamanın içine volume'u boostlayan bir şey koyarak çözüyor. muhtemelen itunes da böyle yapıyordur, bilmiyorum ama.
anladığım kadarıyla şöyle bir durum oluşmuş durumda dolayısıyla. kimse bu kurallardan pek memnun değil. herkes memnunuz diyor ama xD. şöyle bir yol izliyorlar. platformlara, bu koşulları sağlayabilen, (yer yer de pek de tınlamayan) soundun da biraz bozulduğu bir versiyonunu veriyorlar. ama şarkının düzgün masteringini ancak cd formatında dinleyebiliyorsunuz. ki yani tamam kural filan olsun da bu bildiğin bana ilkelce geliyor. elde var olan imkanları kullanmayıp, dinleyiciye fast food ürünler sunmak oluyor. işte plağı aşıyorsun, kaseti aşıyorsun, cd'yi aşıyorsun, ama yok cd'yi aşmayalım abi diyorsun. ki yani cd'nin temelde bir mantığı yok. plak ve kaset gibi dibine kadar analog bir şey değil cd. bir platforma upload etmekle cd'ye yazmak arasında sesi ilgilendiren temelde bir şey yok, kasetteki filan gibi. ama buraya saplanıp kalıyorsun. youtube müzik'i bu manada biraz bekliyordum. burada ülkemizde kullanıma sunulmadığını okudum. ben sanıyordum ki henüz hiçbir yerde kullanımda değil. dolayısıyla ondan da ümidim kalmadı an itibariyle.
falan filan.
