canlının kilosuna, et kalınlığına, bir av hayvanıysa avlanma şekline, vücutta bulunan enerjinin durumuna göre başlama süresi değişen doğal savunma sistemdir bu. "öldükten sonra gelen savunma sisteminin bana ne hayrı var lan" diyen bilim sever kişiler için biraz daha açalım konuyu. şimdi bilindiği üzere gelişmiş canlılarda hareket kasları oluşturan aktin ve miyozin ipliklerinin birbirlerinin içine kayması ile sağlanır. bu kayma hareketine enerji sağlamak için de canlı, miyozin ipliğine sürekli atp bağlamak zorundadır. eğer bir nedenden dolayı bu miyozin ipliği atp ile doyurulmazsa kendisi gidip aktin ipliği ile birleşir ve aktomiyozin adı verilen yepyeni, taşlardan sert yekpare bir yapı oluşturur. hee yani neymiş? rigor mortisin oluşma nedeni kaslara yeterli atp iletilememesi imiş. işte bu nedenle canlının öldüğü sırada ne kadar atp sahibi olduğu, ölüm sertliğine giriş ve orda kalış zamanı belirleyen bir faktörmüş.
-iki sattir anlatıyosun ama hala savunma sistemi meselesine gelmedin puşt.
haklısın sevgili okuyan kişi şimdi oraya geliyorum. efendim ölüm sertliği falan denince nedense akla ilk önce kaskatı kesilmiş insan bedeni geliyor. oysa et ticareti yapan firmalar bu konuyu araştırken farketmişler ki rigor mortis sürecinde canlı bünyesinde enzim bakteri ve bozulmaya neden olan aktiviteler sıfıra çok yakın değerlere düşüyorlar. yani bir balık/dana/tavuk ölümsertliğine girdiği anda ugun koşullara alınıp dondurulursa, bozulması çok daha geç olmakta, taze kalma süresi uzamaktadır. hani ticari anlamda da düşünmeyelim. siz balığı tuttuğunuzda ölüm sertliği geçmeden buzdolabına kaldırırsanız, çok daha uzun bir süre tazeliğini muhafaza edebilirsiniz.
-bu mu yani şimdi savunma sistemi ?
-evet bu
şöyle de birşey var ki olta balığının ağ balığından kıymetli adledilmesi bu konuyla biraz alakalıdır. ağ balığı ağ toplanana kadar orda çırpınıp enerji harcadığı için ölüm sertliğine erken girer ordan erken çıkar ve tazeliğini nispeten daha kolay kaybeder. diğer yandan olta balığı mis gibidir stres olup atp parçalamamıştır, rakının yanında kuzu kuzu yatmaya hazırdır, candır o candır.